DOSJE: Crna mrlja u odbrani Sarajeva

Posjetom Kazanima, stratištu sarajevskih Srba koje su likvidirali odmetnuti pripadnici Armije RBiH tokom ratne 1992. i 1993. godine, predsjedavajući Predsjedništva BiH Bakir Izetbegović podsjetio je na toliko puta ponovljenu tezu – zločin je zločin, ma gdje se desio.

Riječ Kazani je već odavno postala sinonim stradanja građana srpske nacionalnosti u opkoljenom Sarajevu, ali su, također, sudski procesi i presude počiniocima ovog strašnog zločina pokazali da su se tadašnje Predsjedništvo s Alijom Izetbegovićem na čelu i vrh Armije RBiH odlučno uhvatili ukoštac sa zločinima u svojim redovima.

Zaustavljeni odmetnici

Prošle su 23 godine od stravičnih zločina koji su počinjeni na ovom mjestu i, iako su presude izrečene još 1996. godine, Kazani i dalje predstavljaju crnu mrlju u časnoj odbrani glavnog grada BiH tokom njegove četverogodišnje opsade, najduže koju pamti novija historija.

Prema do sada raspoloživim podacima i činjenicama utvrđenim tokom sudskih procesa, odmetnuti pripadnici 10. brdske brigade Armije RBiH, pod komandom Mušana Topalovića Cace, na najmonstruozniji način su likvidirali brojne sarajevske Srbe. Njihova tijela bacali su u jamu Kazani.

Svjedočenja o ovim zločinima uistinu su strašna. Tokom sudskog procesa optuženi su iznosili detalje od kojih se ledila krv u žilama.

Bračni par Komljenac, Radoslav i Marina, iako nepokretni, uhapšeni su krajem juna 1993. godine. Brutalno su zaklani, a njihova tijela bačena u jamu. U tim ratnim godinama, njihova kćerka Slobodanka Macanović borila se u redovima Armije RBiH. Zoran Vučurević je likvidiran, a zatim njegovo tijelo spaljeno. Ani i Vasilu Lavrivu su, nakon što su zaklani, glave odvojene od tijela. Ana Lavriv je prije likvidacije doživjela užasne seksualne torture.

Ergin Nikolić i Duško Jovanović bili su pripadnici Jurišnog odreda 10. brdske brigade, ali su likvidirani od doskorašnjih saboraca, a njihove glave odvojene od tijela. Predrag Šalipur je prije rata bio veoma dobar Cacin prijatelj, međutim, i on je ubijen…

Nakon šokantnih saznanja o ovim zločinima, Predsjedništvo RBiH izdalo je naređenje da se odmetnici u redovima Armije RBiH smijene i kazne. Vojno-policijska akcija “Trebević 2“ počela je 25. oktobra 1993. godine. Tokom ove akcije, prije Topalovićevog hapšenja, pripadnici 10. brdske brigade likvidirali su devet policajaca.

Tada su ubijeni: Admir Hebib, Kemal Kojić, Dragan Miljanović, Slaven Markešić, Srđan Bosiljčić, Elvir Šovšić, Hamid Humić, Jasmin Čamdžija i Izet Karšić.

Topalović se predao u popodnevnim satima istog dana, a sljedećeg jutra bio je mrtav. Prema izvještajima, trebao je biti premješten iz zgrade Korpusa u Okružni vojni zatvor. Tokom privođenja kombijem u blizini raskrsnica ulica Danijela Ozme i Kralja Tomislava (današnja ulica Koševo), fizički je nasrnuo na patrolu i pokušao pobjeći, a patrola je bila prinuđena upotrijebiti silu, odnosno vatreno oružje.

Kazani danas: Tijela bacana u jamu

Suđenje Bejtiću

Za zločine na Kazanima osuđeno je 14 pripadnika Armije RBiH na zatvorske kazne od 10 mjeseci do 10 godina.

Svima je suđeno za „svirepa ubistva“, dok je jedino Samir Bejtić optužen za ratne zločine. Upravo je njegov slučaj najintrigantniji. Prije toga, Bejtić je 2006. godine bio osuđen na 14,5 godina zatvora za zločine počinjene na Kazanima, a potom je dva puta oslobođen – 2008. i 2011. godine. Vrhovni sud FBiH je svaki put ukidao presude Kantonalnog suda Sarajevo i ukazivao na bitne povrede odbredaba krivičnog postupka.

Vrhovni sud Federacije BiH je 2015. ukinuo posljednju presudu kojom je Bejtić oslobođen optužbi, a predmet je ponovo vraćen Kantonalnom sudu u Sarajevu i suđenje je u toku. Njegov branilac Fahrija Karkin iznio je podatak da je samo ovo suđenje do sada koštalo tri miliona maraka.

Bejtić: Novo suđenje

Dosadašnje sudske presude

Presudom Višeg suda u Sarajevu broj K-87/96 pravosnažno su osuđena sljedeća lica:

– 6 godina zatvora za krivično djelo ubistva – Zijo Kubat, Esad Tucaković, Refik Čolić, Mevludin Selak

– 10 mjeseci zatvora za krivično djelo neprijavljivanja krivičnog djela i učinioca – Senad Hasić, Armin Hodžić, Samir Seferović, Omer Tendžo, Sabahudin Žiga, Samir Ljubović, Esad Raonić, Senad Haračić

Presudom Kantonalnog suda u Sarajevu broj K-11/96-V, koja je preinačena presudom Vrhovnog suda FBiH, za krivično djelo ubistva pomaganjem:

– 10 godina zatvora – Suad Omanović

Presudom Kantonalnog suda u Sarajevu broj K-110/99, koja je preinačena presudom Vrhovnog suda FBiH, za krivično djelo ubistva pomaganjem:

– 8 godina zatvora – Asif Alibašić

Pravosnažnom presudom Kantonalnog suda u Sarajevu broj K-69/05:

– Sead Kadić oslobođen optužbe za krivično djelo ubistva

Topalović: Mišljenja i dalje podijeljena

Identificirano 15 osoba

Iz Kazana su tokom rata ekshumirani posmrtni ostaci 21 žrtve, a iz Gaja i Malina, koji se nalaze u neposrednoj blizini, još osam posmrtnih ostataka.

Do danas je samo 15 pronađenih u Kazanima identificirano.

To su: Sanja Vuk, Zoran Vučurović, Milena Drašković, Dušan Jovanović, Radoslav Komljenac, Marina Komljenac, Vasil Lavriv, Ana Lavriv, Zoran Muminagić, Ergin Nikolić, Branislav Radosavljević, Predrag Šalipur, Katarina Šalipur, Božidar Šljivić i Olga Šćiban.

Za jedne heroj, za druge zločinac

Cacina dženaza 1996. godine

Iako je ratno vrijeme davno prošlo, mišljenja o Caci su i dalje podijeljena. Za jedne je on bio heroj koji je branio Sarajevo, za druge zločinac. Njegovo tijelo prvo je pokopano kao NN lice na gradskom groblju, da bi u novembru 1996. godine bila obavljena dženaza kojoj je prisustvovalo više od 10.000 ljudi, a Caco ukopan na šehidskom mezarju Kovači.

Autor: R. HAJDAREVIĆ / Avaz