Ruski dronovi i agenti pokreću napade širom zemalja NATO-a, a Evropa sada radi nešto što bi se prije samo nekoliko godina činilo bizarnim: planira kako uzvratiti udarac.

 

 

 

Ideje se kreću od zajedničkih ofanzivnih cyber operacija protiv Rusije, bržeg i koordiniranijeg pripisivanja hibridnih napada brzim upiranjem prstom na Moskvu, do iznenadnih vojnih vježbi pod vodstvom NATO-a, prema riječima dva visoka zvaničnika evropske vlade i tri diplomata EU.

 

 

“Rusi neprestano testiraju granice – kakav je odgovor, koliko daleko možemo ići?” primijetila je u intervjuu ministrica vanjskih poslova Latvije, Baiba Braže. Potreban je više “proaktivan odgovor”, rekla je za POLITICO. “A signal ne šalje priča – nego djelo.”

 

 

Ruski dronovi su zujali iznad Poljske i Rumunije posljednjih sedmica i mjeseci, dok su misteriozni dronovi izazvali haos na aerodromima i vojnim bazama širom kontinenta. Drugi incidenti uključuju ometanje GPS-a, upade borbenih aviona i pomorskih plovila, te eksploziju na ključnoj poljskoj željezničkoj vezi koja prevozi vojnu pomoć Ukrajini, piše Politico.

 

 

“Sveukupno, Evropa i Savez moraju se zapitati koliko dugo smo voljni tolerisati ovu vrstu hibridnog ratovanja… [i] trebamo li razmisliti o tome da i sami postanemo aktivniji u ovom području,” rekao je njemački državni sekretar za odbranu Florian Hahn za Welt TV prošle sedmice.

 

 

Hibridni napadi nisu ništa novo. Rusija je posljednjih godina slala atentatore da ubiju političke neprijatelje u Velikoj Britaniji, optužena je za dizanje u zrak skladišta oružja u Centralnoj Evropi, pokušala je destabilizirati EU finansiranjem krajnje desničarskih političkih stranaka, uključila se u rat na društvenim mrežama i pokušala potkopati izbore u zemljama poput Rumunije i Moldavije.

 

 

Ali sama razmjera i učestalost trenutnih napada su bez presedana. GLOBSEC, think tank sa sjedištem u Bratislavi, izračunao je da je između januara i jula izvršeno više od 110 sabotaža i pokušaja napada u Evropi, uglavnom u Poljskoj i Francuskoj, od strane ljudi povezanih s Moskvom.

 

 

“Današnji svijet nudi mnogo otvoreniji – zaista, moglo bi se reći kreativniji – prostor za vanjsku politiku,” rekao je ruski lider Vladimir Putin tokom Valdai konferencije u oktobru, dodajući: “Pomno pratimo rastuću militarizaciju Evrope. Je li to samo retorika, ili je vrijeme da odgovorimo?”

 

 

Rusija možda vidi EU i NATO kao rivale ili čak neprijatelje — bivši ruski predsjednik i trenutni zamjenik šefa Vijeća sigurnosti Kremlja, Dmitrij Medvedev, prošlog je mjeseca rekao: “SAD su naš protivnik.” Međutim, Evropa ne želi rat s nuklearno naoružanom Rusijom, pa mora smisliti kako odgovoriti na način koji će odvratiti Moskvu, ali neće preći nijednu crvenu liniju Kremlja koja bi mogla dovesti do otvorenog rata.

 

 

To, prema šefu odbrane Švedske, generalu Michaelu Claessonu, ne znači kukavičluk. “Ne možemo si dopustiti da se bojimo i imamo puno tjeskobe zbog eskalacije,” rekao je u intervjuu. “Moramo biti čvrsti.”

 

 

Do sada se odgovor sastojao u jačanju odbrane. Nakon što su ruski ratni dronovi oboreni iznad Poljske, NATO je najavio da će pojačati dronove i protuzračnu odbranu saveza na svom istočnom krilu — poziv koji je ponovila i EU.

 

 

Čak i to razbjesni Moskvu.

 

 

Evropljani “trebaju biti uplašeni i drhtati poput glupih životinja u stadu koje se tjera na klanje,” rekao je Medvedev početkom oktobra. “Trebali bi se uprljati strahom, osjećajući svoj bliski i agonizirajući kraj.”

 

 

Promjena strategije

 

 

Česte ruske provokacije mijenjaju ton u evropskim prijestolnicama.

 

 

Nakon raspoređivanja 10.000 vojnika prošle sedmice radi zaštite kritične infrastrukture Poljske nakon sabotaže željezničke pruge koja povezuje Varšavu i Kijev, poljski premijer Donald Tusk optužio je 21. novembra Moskvu za upuštanje u “državni terorizam.”

 

 

Nakon incidenta, šefica vanjske politike EU, Kaja Kallas, rekla je da takve prijetnje predstavljaju “ekstremnu opasnost” za blok, tvrdeći da mora “imati snažan odgovor” na napade.

 

 

Prošle sedmice, italijanski ministar odbrane Guido Crosetto kritikovao je “inerciju” kontinenta pred rastućim hibridnim napadima i predstavio plan od 125 stranica za odmazdu. U njemu je predložio osnivanje Evropskog centra za borbu protiv hibridnog ratovanja, cyber snaga od 1.500 pripadnika, kao i vojno osoblje specijalizovano za umjetnu inteligenciju.

 

 

“Svi moraju revidirati svoje sigurnosne procedure,” rekao je poljski ministar vanjskih poslova Radosław Sikorski 20. novembra. “Rusija očito eskalira svoj hibridni rat protiv građana EU.”

 

 

Djela umjesto riječi

 

 

Uprkos sve žešćoj retorici, šta tačno znači snažniji odgovor i dalje je otvoreno pitanje.

 

 

Dio toga se svodi na razliku između Moskve i Brisela — potonji je više ograničen djelovanjem unutar pravila, prema Kevinu Limonieru, profesoru i zamjeniku direktora think tanka GEODE sa sjedištem u Parizu.

 

 

“Ovo postavlja etičko i filozofsko pitanje: Mogu li si države kojima vlada vladavina prava priuštiti korištenje istih alata… i istih strategija kao Rusi?” pitao je.

 

 

Za sada, zemlje poput Njemačke i Rumunije jačaju pravila koja bi vlastima omogućila obaranje dronova koji lete iznad aerodroma i vojno osjetljivih objekata.

 

 

Službe nacionalne sigurnosti, u međuvremenu, mogu djelovati u sivoj pravnoj zoni. Saveznici od Danske do Češke već dozvoljavaju ofanzivne cyber operacije. Velika Britanija je navodno hakovala mreže ISIS-a kako bi došla do informacija o ranom programu dronova te terorističke grupe 2017. godine.

 

 

Saveznici moraju “biti proaktivniji u cyber ofanzivi,” rekla je Latvijka Braže, i fokusirati se na “povećanje svijesti o situaciji — okupljanje sigurnosnih i obavještajnih službi i koordinaciju.”

 

 

U praksi, zemlje bi mogle koristiti cyber metode za ciljanje sistema kritičnih za ruske ratne napore, poput ekonomske zone Alabuga u Tatarstanu u istočno-centralnoj Rusiji, gdje Moskva proizvodi dronove Shahed, kao i energetskih postrojenja ili vozova koji prevoze oružje, rekao je Filip Bryjka, politički naučnik i stručnjak za hibridne prijetnje pri Poljskoj akademiji nauka. “Mogli bismo napasti sistem i poremetiti njihovo funkcionisanje,” dodao je.

 

 

Evropa također mora smisliti kako odgovoriti na ruske kampanje dezinformacija velikih razmjera vlastitim naporima unutar zemlje.

 

(Raport)

Evropa se sprema na nezamislivo. Napasti Rusiju