ZAMRZNUTI DODIK: EU MU NE MOŽE NIŠTA OSIM NAMETANJA TIHIH SANKCIJA

„Tihe“ sankcije i smanjenje ekonomske pomoći entitetu Republika Srpska, to su mehanizmi kojima Evropska unija (EU) može da izvrši pritisak na Milorada Dodika.

Tvrdi se to u tekstu objavljenom na internet stranici radija Slobodna Evropa (RSE) nakon što su američki državni sekretar, Anthony Blinken i njemačka šefica diplomatije Annalena Baerbock na konferenciji za novinare 15. septembra poručili da je potrebno održavati pritisak na one koji „Bosnu i Hercegovinu izlažu velikom riziku“, apostrofirajući ime Milorada Dodika.

Dodik je već od ranije pod sankcijama Sjedinjenih Država i Velike Britanije, ali ne i EU, zato što je Mađarska protiv toga.

Na nivou EU, potreban je konsenzus svih 27 članica da bi se nekome nametnule sankcije. Evropski parlament je više puta tražio uvođenje sankcija protiv predsjednika RS, ali na te zahtjeve još nema odgovora Evropske komisije. EU nema obavezu da ispoštuje zahtev parlamenta.

Još 2011. EU je uspostavila tzv. okvir sankcija za BiH, koji joj omogućava da uvede restriktivne mere protiv osoba koje ugrožavaju sigurnost u BiH i podrivaju Dejtonski sporazum. Radi se o praznoj listi na koju se mogu dodavati imena po potrebi, a na njoj i dalje nema nijednog imena.

U februaru prošle godine EU je zamrznula 600 miliona eura namijenjenih za izgradnju dionice autoputa Vc kroz Republiku srpsku, dok se ne stabiliziraju prilike u ovom entitetu. Krajem juna, EU je odobrila 298 miliona eura bespovratnih sredstava za projekte u entitetu Federacija BiH, dok osam projekata obnove vodovodne i kanalizacione mreže u RS nije dobilo zeleno svjetlo Evropske komisije. Tada je iz Delegacije EU u Bosni i Hercegovini rečeno da projekti iz Rs nisu ispunili potrebne kriterije.

Najveći spoljnotrgovinski partner Bosne i Hercegovine, Njemačka, koja je i jedan od najvećih investitora u RS, početkom augusta je odlučila da obustavi četiri infrastrukturna projekta u ovom entitetu. Tada je iz Ambasade Njemačke u BiH saopćeno da su odustali od projekata zbog nastavka „secesionističke politike tog entiteta i njegovog predsjednika Milorada Dodika“.

Ukupna vrijednost projekata od kojih su Nemci odustali iznosi 105 miliona eura. Među njima je i izgradnja vjetroelektrane „Hrgud“ u Berkovićima na jugu BiH, za koju je Njemačka preko svoje razvojne banke prvobitno obezbijedila 60 od potrebna 64 miliona.

Projekti su privremeno zaustavljeni još u aprilu 2022., nekoliko mjeseci nakon što je Narodna skupština Rs donijela odluke o vraćanju nadležnosti sa državnog nivoa i stvaranja vlastitih institucija.

Ideja o evropskim sankcijama protiv Dodika postoji već duže vrijeme, ali im je ključni protivnik Mađarska. Još u decembru 2021. Njemačka je predložila da EU uvede sankcije protiv Dodika, ali je protiv toga u javnosti istupio mađarski premijer Viktor Orban. Mađarski ministar spoljnih poslova Peter Szijarto tada je rekao da će Budimpešta iskoristiti veto, ukoliko EU predloži sankcije za Dodika.

Mjesec dana prije ovih izjava, Orban je bio u privatnoj posjeti Dodiku, u Laktašima kod Banjaluke. Nakon toga, počela je prisnija ekonomska saradnja RS i Mađarske. Budimpešta je pomogla ovaj bh. entitet sa 100 miliona eura, namijenjenih kupovini poljoprivrednih mašina, isključivo mađarske proizvodnje.

Planirana je izgradnja solarne elektrane kod Trebinja, na jugu BiH, a njen većinski vlasnik će biti kompanija „Lugos Renewables“ iz Budimpešte. Krajem prošle godine, RS se zadužila kod Izvozno-uvozne banke Mađarske za 100 miliona eura, a kredit kod iste banke vrijedan 30 miliona eura, namijenjen finansiranju budžetskog deficita, podignut je početkom septembra ove godine.

(Hayat)